Shiv Rudrashtakam

॥ श्री रुद्राष्टकम् ॥

|| śrī rudrāṣṭakam ||

॥ श्री रुद्राष्टकम् ॥

॥ Shri Rudrashtakam ॥

॥ श्री रुद्राष्टकम् ॥

नमामीशमीशान निर्वाणरूपं विभुं व्यापकं ब्रह्मवेदस्वरूपम् । निजं निर्गुणं निर्विकल्पं निरीहं चिदाकाशमाकाशवासं भजेऽहम् ॥

namāmīśamīśāna nirvāṇarūpaṃ vibhuṃ vyāpakaṃ brahmavedasvarūpam | nijaṃ nirguṇaṃ nirvikalpaṃ nirīhaṃ cidākāśamākāśavāsaṃ bhaje’ham ||

मैं ईश्वर के ईशान रूप को नमस्कार करता हूँ, जो निर्वाण स्वरूप, सर्वव्यापी, ब्रह्म और वेदों के स्वरूप हैं। जो स्वयं में स्थित, निर्गुण, निर्विकल्प, और इच्छारहित हैं। जो चिदाकाश के समान हैं और आकाश में निवास करते हैं, मैं उनकी भक्ति करता हूँ।

I bow to the Lord, the Supreme Ruler, who embodies liberation, who is all-pervasive and the essence of the Vedas and Brahman. I worship that self-existent, attributeless, changeless, desireless consciousness, who resides in the sky and is the very form of the sky.

ਮੈਂ ਉਸ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਨਮਸਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਜੋ ਸਾਰੇ ਇਸ਼ਾਨਾਂ ਦਾ ਇਸ਼ਾਨ ਹੈ, ਜੋ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ, ਜੋ ਸਭ ਕੁਝ ਵਿਆਪਕ ਹੈ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮਵਿਦਿਆ ਦਾ ਸਵਰੂਪ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਨਿਰਗੁਣ, ਨਿਰਵਿਕਾਰ ਅਤੇ ਨਿਰਲੇਪ ਹੈ। ਮੈਂ ਉਸ ਚਿੱਤ ਆਕਾਸ਼ ਨੂੰ ਨਮਸਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਜੋ ਆਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਸਦਾ ਹੈ।

निराकारमोङ्कारमूलं तुरीयं गिराज्ञानगोतीतमीशं गिरीशम् । करालं महाकालकालं कृपालं गुणागारसंसारपारं नतोऽहम् ॥

nirākāramoṅkāramūlaṃ turīyaṃ girājñānagotītamīśaṃ girīśam | karālaṃ mahākālakālaṃ kṛpālaṃ guṇāgārasaṃsārapāraṃ nato’ham ||

जो निराकार हैं, ओंकार के मूल हैं, तुरीय अवस्था में स्थित हैं, जो ज्ञान और इंद्रियों से परे हैं, जो पर्वतों के स्वामी हैं। जो भयंकर हैं, महाकाल के भी काल हैं, कृपालु हैं, गुणों के भंडार हैं और संसार के पार हैं, मैं उन्हें नमन करता हूँ।

I bow to the formless, primordial sound “Om,” the transcendent fourth state, the Lord beyond speech and mind, the Lord of the mountains. Fierce and terrifying, the destroyer of time, compassionate, the abode of virtues, the one who helps cross the ocean of worldly existence.

ਜੋ ਨਿਰਾਕਾਰ ਹੈ, ਓਮਕਾਰ ਦਾ ਮੂਲ ਹੈ ਅਤੇ ਚੌਥੇ ਪਦ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਜੋ ਗਿਰਿਜਾ ਦੇ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹੈ ਅਤੇ ਗਿਰਿਸ਼ ਹੈ। ਜੋ ਭਿਆਨਕ ਹੈ, ਮਹਾਕਾਲ ਦਾ ਕਾਲ ਹੈ, ਦਇਆਲੂ ਹੈ ਅਤੇ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਭੰਡਾਰ ਹੈ। ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਨਮਸਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਜੋ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਪਾਰ ਹੈ।

तुषाराद्रिसंकाशगौरं गभीरं मनोभूतकोटिप्रभाश्री शरीरम् । स्फुरन्मौलिकल्लोलिनी चारुगङ्गा लसद्भालबालेन्दु कण्ठे भुजङ्गा ॥

tuṣārādrisaṃkāśagauraṃ gabhīraṃ manobhūtakoṭiprabhāśrī śarīram | sphuranmaulikallolinī cārugaṅgā lasadbhālabālendu kaṇṭhe bhujaṅgā ||

जो हिमालय के समान गौरवर्ण हैं, गंभीर हैं, जिनका शरीर करोड़ों कामदेवों की प्रभा के समान है। जिनके मस्तक पर लहराती हुई सुंदर गंगा है, जिनके ललाट पर चंद्रमा सुशोभित है और गले में सर्प हैं।

I adore the one who is as white as the snow-capped mountains, profound, whose body shines with the brilliance of millions of Cupids. The charming Ganga flows from his sparkling crown, and the crescent moon adorns his forehead, with a serpent around his neck.

ਜੋ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੇ ਸਮਾਨ ਗੌਰਵਰਣ ਹੈ, ਗੰਭੀਰ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦਾ ਸਰੀਰ ਕਰੋੜਾਂ ਮਨੋਭੂਤਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਮਸਤਕ ਉੱਤੇ ਚਮਕਦੀ ਹੋਈ ਸੁੰਦਰ ਗੰਗਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੱਥੇ ਉੱਤੇ ਚੰਦ੍ਰਮਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਗਲ ਵਿੱਚ ਸੱਪ ਹੈ।

चलत्कुण्डलं भ्रूसुनेत्रं विशालं प्रसन्नाननं नीलकण्ठं दयालम् । मृगाधीशचर्माम्बरं मुण्डमालं प्रियं शङ्करं सर्वनाथं भजामि ॥

calatkuṇḍalaṃ bhrūsunetraṃ viśālaṃ prasannānanaṃ nīlakaṇṭhaṃ dayālam | mṛgādhīśacarmāmbaraṃ muṇḍamālaṃ priyaṃ śaṅkaraṃ sarvanāthaṃ bhajāmi ||

जिनके कानों में झूमते हुए कुंडल हैं, जिनकी भौंहें और नेत्र विशाल हैं, जिनका मुख प्रसन्न है, जो नीलकंठ हैं और दयालु हैं। जो मृग के राजा के चर्म को वस्त्र के रूप में धारण करते हैं, जिनकी मुण्डमाला है, जो प्रिय शंकर हैं और सबके स्वामी हैं, मैं उनकी भक्ति करता हूँ।

I worship Shankara, the beloved Lord of all, with swinging earrings, broad forehead, large eyes, a pleasing face, blue-throated, compassionate, clad in a tiger skin, adorned with a garland of skulls.

ਜਿਸ ਦੇ ਕੰਨ ਵਿੱਚ ਝੂਮਦੇ ਹੋਏ ਕੁੰਡਲ ਹਨ, ਭਰਵੀਂਆਂ ਉੱਠੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਨੇਤਰ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹਨ। ਜਿਸ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੈ, ਜੋ ਨੀਲਕੰਠ ਹੈ ਅਤੇ ਦਇਆਲੂ ਹੈ। ਜੋ ਮ੍ਰਿਗਚਰਮ ਧਾਰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੂੰਡਾਂ ਦੀ ਮਾਲਾ ਪਹਿਨਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਉਸ ਪਿਆਰੇ ਸ਼ੰਕਰ ਨੂੰ ਨਮਸਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਜੋ ਸਾਰੇ ਦੇ ਨਾਥ ਹਨ।

प्रचण्डं प्रकृष्टं प्रगल्भं परेशं अखण्डं अजं भानुकोटिप्रकाशं । त्र्यःशूलनिर्मूलनं शूलपाणिं भजेऽहं भवानीपतिं भावगम्यम् ॥

pracaṇḍaṃ prakṛṣṭaṃ pragalbhaṃ pareśaṃ akhaṇḍaṃ ajaṃ bhānukoṭiprakāśaṃ | tryaḥśūlanirmūlanaṃ śūlapāṇiṃ bhaje’haṃ bhavānīpatiṃ bhāvagamyam ||

जो प्रचंड हैं, श्रेष्ठ हैं, प्रगल्भ हैं, परमेश्वर हैं, अखंड हैं, अजन्मा हैं, करोड़ों सूर्य के समान प्रकाशमान हैं। जो त्रिशूल से मूल का नाश करने वाले हैं, जिनके हाथ में शूल है, मैं भवानीपति की भक्ति करता हूँ, जो भाव से प्राप्त होते हैं।

I bow to the fierce, exalted, and mighty Lord, the eternal, unborn, shining like millions of suns, who uproots the trident of ignorance, holding a trident in hand, the husband of Bhavani, accessible through devotion.

ਜੋ ਪ੍ਰਚੰਡ, ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਸ਼ਟ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਲਭ ਹੈ। ਜੋ ਪਰੇਸ਼ ਹੈ, ਅਖੰਡ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜਨਮਾ ਹੈ। ਜੋ ਸੂਰਜਾਂ ਦੇ ਕਰੋੜਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਚਮਕਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ੂਲਪਾਣੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਉਸ ਭਵਾਨੀਪਤੀ ਨੂੰ ਨਮਸਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਜੋ ਭਾਵਾਂ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚਣਯੋਗ ਹੈ।

कलातीतकल्याण कल्पान्तकारी सदा सज्जनानन्ददाता पुरारी । चिदानन्दसंदोह मोहापहारी प्रसीद प्रसीद प्रभो मन्मथारी ॥

kalātītakalyāṇa kalpāntakārī sadā sajjanānandadātā purārī | cidānandasaṃdoha mohāpahārī prasīda prasīda prabho manmathārī ||

जो कला से परे हैं, कल्याणकारी हैं, कल्प के अंत में संहार करने वाले हैं, जो सदा सज्जनों को आनंद देते हैं, जो पुरारी हैं। जो चिदानंद के समूह हैं, मोह का नाश करने वाले हैं, हे मन्मथारी, कृपा करें, कृपा करें।

O Lord, beyond time and auspiciousness, the one who brings about the end of the universe, always bestowing joy to the virtuous, the destroyer of cities, the embodiment of bliss, remover of delusion, be pleased, O enemy of Cupid.

ਜੋ ਕਲਾਤੀਤ ਹੈ, ਕਲਿਆਣਕਾਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਲਪਾਂਤ ਦਾ ਨਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਜੋ ਸਦਾ ਸੱਜਨਾਂ ਨੂੰ ਆਨੰਦ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੁਰਾਰੀ ਹੈ। ਜੋ ਚਿੱਤ ਦਾ ਆਨੰਦ ਹੈ ਅਤੇ ਮੋਹ ਦਾ ਨਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਹੇ ਮਦਨ ਦੇ ਸ਼ਤ੍ਰੂ, ਮੈਨੂੰ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋਵੋ।

न यावद् उमानाथपादारविन्दं भजन्तीह लोके परे वा नराणाम् । न तावत्सुखं शान्ति सन्तापनाशं प्रसीद प्रभो सर्वभूताधिवासं ॥

na yāvad umānāthapādāravindaṃ bhajantīha loke pare vā narāṇām | na tāvatsukhaṃ śānti santāpanāśaṃ prasīda prabho sarvabhūtādhivāsaṃ ||

जब तक इस लोक में या परलोक में मनुष्य उमानाथ के चरण कमलों की भक्ति नहीं करते, तब तक उन्हें सुख, शांति और संताप का नाश नहीं मिलता। हे प्रभो, कृपा करें, आप सभी प्राणियों के अधिवास हैं।

Until people worship the lotus feet of the Lord of Uma, neither in this world nor in the next can they find happiness, peace, or relief from suffering. Be gracious, O Lord, the indweller of all beings.

ਜਦ ਤੱਕ ਇਸ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਪਰਲੋਕ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਉਮਾਨਾਥ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਕਮਲਾਂ ਦੀ ਭਜਨਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਤਦ ਤੱਕ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੁਖ, ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਨਾਸ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਹੇ ਸਭ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਵਾਸ, ਮੈਨੂੰ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋਵੋ।

न जानामि योगं जपं नैव पूजां नतोऽहं सदा सर्वदा शम्भुतुभ्यम् । जराजन्मदुःखौघ तातप्यमानं प्रभो पाहि आपन्नमामीश शंभो ॥

na jānāmi yogaṃ japaṃ naiva pūjāṃ nato’haṃ sadā sarvadā śambhutubhyam | jarājanmaduḥkhaugha tātapyamānaṃ prabho pāhi āpannamāmīśa śaṃbho ||

मैं योग, जप या पूजा नहीं जानता, मैं सदा सर्वदा शंभु को नमन करता हूँ। जो जन्म-मृत्यु के दुखों से पीड़ित हैं, हे प्रभो, उनकी रक्षा करें, मैं संकट में हूँ, हे ईश, हे शंभो, मैं आपको नमन करता हूँ।

I do not know yoga, mantra, or worship; I always bow to you, O Shambhu. O Lord, protect me, who is tormented by the afflictions of old age and birth, O Shambhu, I bow to you.

ਮੈਂ ਨਾ ਤਾਂ ਯੋਗ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ, ਨਾ ਜਪ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਪੂਜਾ। ਮੈਂ ਸਦਾ ਸਾਰੇ ਸਮੇਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਮਸਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ, ਹੇ ਸ਼ੰਭੂ। ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ, ਮੈਨੂੰ ਬੁਢਾਪੇ ਅਤੇ ਜਨਮ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬਦੇ ਹੋਏ ਬਚਾਓ। ਹੇ ਸ਼ੰਭੋ, ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਮਸਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।